دانانیوز: تمایل ایران به چین و روسیه هم دقیقا به همین خاطر است چون علاقه‌ای که در ایران وجود دارد که نظام فرهنگ بومی وجود داشته باشد و ساختار سیاسی با قواعد بومی مدیریت شود. این نوع تمایل، کار با غرب را بسیار سخت می‌کند.
به گزارش دانانیوز، محمود سریع‌القلم، استاد دانشگاه بهشتی در گفتگوی اختصاصی با یورونیوز می‌گوید آینده ایران در گروه تولید ثروت است و این اتفاق جز با حضور در اقتصاد بین‌الملل رخ نمی‌دهد.
از زمان آغاز جنگ اوکراین و حمله نیروهای روسی به مرزهای کشور همسایه اوضاع در جهان دستخوش تحولات قابل توجهی شده و تغییرات عمده‌ای در نظم نوین بین‌المللی پدید آمده است. برخلاف آنچه کرملین تصور می‌کرد همسایه کوچک شرقی در مقابل حمله برادر بزرگ‌تر دست به مقاومتی تا پای جان زد و حمایت‌های بین‌المللی از کی‌یف باعث شد گره‌ای که از نظر مسکو به سادگی قابل باز شدن است، به کلافی سردرگم تبدیل شود که چشم‌اندازی هم برای باز کردن آن با دست دیده نمی‌شود. این بحران منطقه‌ای تاثرات جهانی داشته و حالا تمام بازیگران در حول این بحران خود را تعریف میکنند. از عربستان و کشورهای عربی گرفته که پس از این جنگ نشان دادند دیگر مانند گذشته گوش به حرف غرب و آمریکا نمی‌دهند و تنوع در سیاست خارجی را در دستور کار خود قرار داده‌اند و مناسبات با روسیه را همچنان حفظ کرده‌اند تا چین و هند که در پس این بحران به امتیازات قابل توجه اقتصادی فراوانی دست یافته‌اند. در این میان به نظر می‌رسد که این تنها ایران است که تصمیم گرفته به صورت یکجانبه در کنار طرف بد ماجرا بایستد و هزینه این بدنامی را هم به جان بخرد. ایران که حالا پس از ناکامی در رسیدن به توافق بر سر برنامه هسته‌ای خود با جهان، به سمت بهبود روابط با کشورهای عربی منطقه‌ای رفته در توافقی که کمتر کسی آن‌را پیش‌بینی می‌کرد با رقیب شماره ۱خود در منطقه به پای میز مذاکره نشست و توافق برای از سر گیری روابط با عربستان سعودی را امضا کرد. این اتفاق دقیقا پس از آن رخ داد که تظاهرات کم‌سابقه در ایران اندکی فروکش کرده بود. در چنین فضایی از تحولات داخلی، منطقه‌ای و بین‌الملل به سراغ محمود سریع‌القلم رفتیم تا از این استاد روابط بین‌الملل بپرسیم چه در جهان پیرامون ما می‌گذرد. این استاد دانشگاه شهید بهشتی که معتقد است روسیه بازنده و آمریکا و چین برندگان اصلی حمله به اوکراین هستند، راه‌حل‌های پایان یافتن این بحران را دشوار ارزیابی می‌کند.
آقای سریع‌القلم در این گفتگو همچنین وضعیت ایران را نگران‌کننده توصیف و تاکید کرد حاکمان در ایران باید تصمیمی اساسی برای آینده کشور بگیرند و راهبرد چگونگی ثروت‌مند شدن کشور را طی یک بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ ساله در دستور کار خود قرار دهند. این متخصص توسعه که پژوهش‌های فراوانی در این حوزه انجام داده همچنین می‌گوید توافق ایران و عربستان سعودی یک نقطه ثقل دارد و آن‌هم معامله یمن در مقابل کاهش تهدیدهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی است که در ماه‌های اخیر توسط عربستان بسیار علیه ایران به کار گرفته شده است.
سریع‌القلم معتقد است ایران در فرآیند جانشینی رهبر کنونی جمهوری اسلامی با مشکلات و چالش‌های بسیار جدی‌تری رو به رو خواهد شد.
روابط تهران و مسکو
یکی دیگر از موضوعات چالش برانگیز در سیاست خارجی ایران، مسئله همکاری‌های ایران و روسیه و ارسال پهپادها به این کشور است. این در حالی است که کمتر کشوری حاضر شده در این مناقشه کنار روسیه قرار گیرد. دو طرف از این همکاری دنبال چه هستند. ایران در معادله هزینه – فایده چه به دست می‌آورد و چه از دست خواهد داد و اساسا دو طرف تا چه اندازه به دنبال عمق بخشیدن راهبردی به روابط خود هستند؟
یک تفاوت عمده‌ای که بین شرق و غرب وجود دارد این است که چین و روسیه وقتی با یک کشوری ارتباط برقرار میکنند عمدتاً با نخبگان و حوزه سیاست و امنیت و نظامیان آنها کار میکنند. چینی‌ها با همه کشورهای آفریقایی کار میکنند و با حکومت‌شان به توافقی می‌رسند و آن را اجرا میکنند. نه در سطح اجتماعی برنامه ای دارند و نه به دنبال تغییرات سیاسی هستند و نه به دنبال مسائل حقوق بشری هستند. اما اگر اروپا و آمریکا با کشوری ارتباط برقرار می‌کند لزوما به این معنا نیست که دولت آنها به دنبال این ارتباطات گسترده است. یعنی وقتی آمریکا با ویتنام رابطه عادی برقرار می‌کند پشت سر این رابطه عادی شده بین دو دولت، شرکت‌ها، بانک‌ها، بیمه‌ها، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی آمریکا هم شروع به ارتباط برقرار کردن میکنند. در حالیکه در روسیه و چین این همکاری‌ها صرفاً با همکاری و هماهنگی حاکمیت صورت می‌گیرد. به همین خاطر ارتباط با غرب تنها ارتباط عادی با دولت‌های غربی نیست و جامعه غربی هم در این ارتباط اثرگذار است. تمایل ایران به چین و روسیه هم دقیقا به همین خاطر است چون علاقه‌ای که در ایران وجود دارد که نظام فرهنگ بومی وجود داشته باشد و ساختار سیاسی با قواعد بومی مدیریت شود. این نوع تمایل، کار با غرب را بسیار سخت می‌کند.
چرا که اگر ایران بخواهد با غرب کار کند، این کار کردن تنها محدود به دولت‌ها نیست و جوامع هم در این تبادلات حضور دارند. پس از این مقدمه نظری در پاسخ به سوال شما باید بگویم که طبیعی است که در رابطه ایران و روسیه، نقش ایران کمتر و روسیه از اهرم‌های بیشتری در این روابط دوجانبه برخوردار است. روسیه به تسلیحات ایران نیاز دارد چرا که هزینه ساخت آنها بسیار کمتر است. یک پهپاد ایرانی حدود ۲۰ هزار دلار هزینه ساختش است اما یک موشک زمین به زمین معمولی با برد کوتاه روسی دست‌کم ۲۰۰ هزار دلار هزینه دارد. طبیعی است که روسها بخواهند این تسلیحات را با هزینه کمتری از ایران تامین کنند. به همین دلیل هم هست که به نظر می‌رسد ایران ماهانه ۱۵۰ پهپاد می‌سازد و به روسیه تحویل می‌دهد. ضمن اینکه پیش از این هم بالای ۵۰۰ مورد را در اختیار روسیه قرار داده است که مسکو در اوکراین از آنها استفاده می‌کند. اما در مقابل، پرسش این است که روسیه چه مزیتی برای ایران دارد؟ آنها نه تنها امروز که حتی در طی دو دهه اخیر همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی با ایران داشته‌اند و برخی از سیستم‌های رادار را به ایران داده‌اند. قرار است ۲۴ جنگنده‌ای که قبلاً مصری‌ها سفارش داده بودند و قاهره پس از فشار آمریکا از خرید آنها منصرف شد به ایران تحویل داده شود. در حال حاضر هم خلبانان ایرانی در روسیه در حال آموزش دیدن هستند. ایران برای مدرنیزه کردن نیروی نظامی خود انتخاب چندانی ندارد و تنها انتخاب ایران، روسیه است. اما علاوه بر این، همکاری‌هایی در حوزه اطلاعات و امنیت هم میان دو کشور وجود دارد. روسها به طور سنتی و تاریخی اطلاعات قابل توجهی در حریم ایران در خصوص فعالیت‌های آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها به دست می‌آورند که این برای تهران با ارزش است. البته که روسها تمام این اطلاعات را در اختیار ایران قرار نمی‌دهند اما به هر حال بخشی از آنها که به ایران داده می‌شود برای جمهوری اسلامی با ارزش است. به ویژه در خصوص شرایط بحرانی و زمانی که به عنوان مثال اتفاقاتی در کشور می‌افتد اینکه آمریکا و اسرائیل در حال انجام چه برنامه‌هایی هستند و حتی در آینده که ممکن است کشوروارد فرآیند انتقالی شود، نقش روسیه در ارائه اطلاعات در این موارد بسیار تعیین کننده است.
مشروح این گفتگوی مفصل و اختصاصی یورونیوز فارسی با دکتر محمود سریع‌القلم را که ۲ ساعت و نیم به طول انجامید، در این لینک بخوانید
